آواز های فلامنکو

لینک در سایت

يك هنر منحصر به فرد و عميق است كه ريشه در مردم دارد و هنوز هم سنت و اصالتش را حفظ كرده . از ناحية اندلس در جنوب اسپانيا ظهور كرد ، در دورانهايي متفاوت زنده ماند و مرزها و مليتها را درنورديد . با اينكه توسط انواع و اقسام موسيقي ها و فرهنگهاي متفاوت احاطه شده بود ، ولي بدون از دست دادن ويژگيها و اصالت اش ، با استفاده از بداهه پردازي و بيان احساسات خود جوش ، در هر دوره به ارائه هنر زندگي كردن پرداخت . آواز ، رقص و نواي گيتار در هم آميختند و ريتمهاي شورانگيز جنوب اسپانيارا عرضه كردند .

كوليها مي گويند : « فلامنكو در خون كولي است . »
ولي شاعر و نويسندة شهير اسپانيا ، فدريكوگارسيا لوركا Federico Garcia Lorca ) ، فلامنكو را يكي از بزرگترين ابداعات مردم اسپانيا مي دانست .

ويژگي اصلي فلامنكو ، استفادة عمده از صدا به روشي كاملاً حسي و دروني است . اشعار سوزناك و نواهاي عميق فلامنكو بوضوح درد مردم كولي را فرياد مي كند بطوري كه وقتي شخصي ، حتي براي اولين بار ، با درك صحيح و عميق مفاهيم فلامنكو ، به يك آواز اصيل گوش فرا دهد ، احساساتش به غليان مي آيد و پيام اين هنر به قلبش مي رسد . اين كيفيت راز آلود و مسحور كننده كه باعث پديد آمدن چنان حس زيبا و عميقي مي شود را دوئنده( Duende ) مي گويند .دليل اينكه به فلامنكو نام هنر عميق يا آرته حوندو ) Arte Jondo ( را داده اند ، اين است كه بيانش تا عمق جان آدمي نفوذ مي كند .

برخي آن را هنر كوليها يا آرته جيناتو ( Arte Gitano ) نيز مي نامند كه بدليل تاثير بسزاي اين مردم در خلق و توسعه و تكامل فلامنكو مي باشد .

كوليها در انتهاي سفرشان از هند و پاكستان ، به ناحيه اندلس در جنوب اسپانيا رسيدند و استقرار يافتند . علاوه بر تاثير هنديان و عبريان ، اعراب نيز سهم بسزايي در شكل گيري فرم و مضامين آوازهاي فلامنكوي امروزي داشته اند ، كه چندان هم دور از ذهن نيست . زيرا اعراب در حدود هفت قرن بر اسپانيا حكومت راندند .

فلامنكو با فرم امروزي اش تقريباً از حدود 200 سال پيش شكل گرفتن آغاز كرد . وضعيت فلامنكو ريشه در آواز سنتي دارد . به همين دليل خوانندگان فلامنكو در ارائة اين روند جايگاه ويژه اي دارند . در ابتـدا گيـتار فلامـنكو فقـط نقـش همــراهي با هنــرمندان رقاص و خواننده را داشت .

نوازنــدگان بزرگي همچون سابيكاس( Sabicas ) ، نينيو ريكاردو ( Niño Ricardo، رامون مونتويا Ramon Montoya (، پاكو دِ لوسيا Paco de lucia و بسياري ديگر در طي ساليان ، تك نوازي گيتار فلامنكو بصورت يك هنر جداگانه ، از مكان والايي برخوردار شده است .

مدتي است كه برخي از متخصصين فلامنكو ، مخالفت خود را با نوآوري در فلامنكو و آميزش اين هنر با انواع ديگر موسيقي از قبيل جاز و راك و بلوز و پاپ ، شدت بخشيده اند . در دنياي امروز تنوع طلبي و استقبال اكثر جوانان از نوآوري و ايجاد تغيير و بدعت در سبكهاي هنري بسيار بديهي و معمول شده است . البته بايد آموزش كافي و شناخت درست و عميق وجود داشته باشد تا هنرمندان پيشرو دچار انحراف و ابتذال نشوند و اصالت فلامنكو را مخدوش ننمايند .

در فلامنكو آوازها را بر دو مبنا تقسيم بندي مي كنند . يك سري از آوازها را براساس منشاء پيدايش آنها نام مي نهند . مانند فاندانگوس دِ اوئِلوا( Fandangos de Huelva ) يا آلِگرياس دِ كاديز( Alegrias de Cadiz ) . ولي تقسيم بندي جامع تري وجود دارد كه آوازهاي فلامنكو را به سه دستة كلي تقسيم مي كند :

1- آواز اصلي يا كانته گرانده Cante Grande
شامل آوازهاي عميق و جدي و بسيار قديمي است كه دستگاههاي اصلي و پايه اي فلامنكو را تشكيل مي دهند،مانند سوِلئارس( Soleares ) ، سِگيريّاس( Seguiriyas ) ، آلِگرياس( Alegrias ) و …

2- آواز مياني يا كانته اينترمديو Cante Intermedio
آوازهايي با اهميت و جديت كمتر نسبت به نوع گرانده كه در ميانه راه گرانـده و چيـكو واقعند ، مانند فاندانگوس Fandangos

3- آواز كوچك يا كانته چيكو Cante Chico
آوازهاي سطحي و شادمانه و اغلب طنز آميز كه جهت جشنها و ميهمانيها استفاده مي شود . مانند رومبا( Rumba ) و تانگيّو( Tanguillo ) . اين آوازهـا از لحاظ جديت و عمق و محتواي اشعار ، از اهميت كمتري نسبت به دو نوع ديگر برخوردارند.

نكته اي در اينجا وجود دارد و آن اين است كه دستگاههايي كه شامل آوازهاي جدي ، عميق ، حزين و دردناك هستند و ناله و اشك مردمي ستم كشيده را بيان مي كنند ، در گروهي بنام آوازهاي عميق يا كانته حوندو) ( Cante Jondoقرار مي گيرند . كانته حوندو را در گروه گرانده و اينتــر مديو مــي توان يافت . آواز يا كانته ) El Cante (بقدري مهم است كه به عنوان سرچشمة همه چيز فلامنكو آن را مي شناسند ، بطوريكه نوازندگــي گيتار ( El Toque ) و رقــص ( El Bile ) نيز از آن تأثيـر مـي پذيرند .

رقص فلامنكو بسيار شبيه به رقص طبيعي شرقي است و بدين ترتيب با ديگر فرمهاي رقص اروپايي از بنيان تفاوت دارد . الگوهاي ريتميك پيچيده تحت تأثير تكنيكهاي رقص پاي هدفمند خلق مي شوند . به منظور ايجاد صداي مؤثر و رسا ، رقاص فلامنكو كفش ها يا چكمه هاي خاصي را به پا كرده ، با استفاده از پاشنه و كف كفش ، صداهاي مناسب را توليد مي كند . بانوان پيراهنهاي بلندي مي پوشند كه غالباً بسيار چين دار است و ساعتها به تمرين حركات موجي و لطيف دستها و بازوانشان ، هماهنگ با حركات موزون پا و كمر و تنه ، مي پردازند .

قسمت بالاي تنه بر وقار و حالت كلي اندام تـاكيد دارد . در بيشـتر سبكــهاي جـدي فلامنـكو ، شاهـد آزاد شـدن و فرياد بغض فرو خــورده اي ( el dolor en la garaganta ) هستيم كه ناشي از سالها تحمل رنج و محنت مي باشد و اغلب با شكايت و ناراحتي از پديدة مرگ همراه است (خصوصاً در سگيرياس) .

رقاصان مي توانند با حركاتشان ، همراه با رعايت دقيق زمان بندي آواز ، حس آواز را منتقل كنند ، اما نمي توانند به هيچ ترتيبي و با هيچ حركتي ، معناي اشعار را برسانند .

شايد بهترين راه براي نزديكـي بيشتـر و درك بهتـر آواز و روح فلامنـكو ، رفتـن به تابلائـو ( Tablao ) ، نمايش هاي فلامنكو ، باشگاههاي فلامنكو ( Peñas ) يا يكي از جشنهاي بيشماري باشد كه در طول تابستان برگزار مي شود